Mamlaka ya Ushuru ya Kenya (KRA) imekata rufaa katika Mahakama Kuu kupinga uamuzi wa Mahakama ya Rufaa ya Ushuru (TAT) katika kesi kati ya Mamlaka hiyo na kampuni ya Roshina Timber Mart Limited.
Mnamo tarehe 26 Februari 2020, TAT ilitoa uamuzi uliounga mkono KRA kukubaliana na Mamlaka kwamba kushindwa kutunza, kuhifadhi au kudumisha rekodi ni kosa chini ya Kifungu cha 93 cha Sheria ya Taratibu za Ushuru na kwa hivyo kuruhusu urejeshaji wa kodi ya pembejeo itakuwa sawa na kusaidia mwenendo wa uhalifu.

Katika kesi kati ya Roshina Timber Mart Limited dhidi ya Kamishna wa Ushuru wa Ndani, Mahakama iligundua zaidi kwamba Sheria ya VAT ya 2013 iko wazi kwamba ili ushuru wa pembejeo kuruhusiwa, lazima uwe umetozwa kwa madhumuni ya biashara au kutengeneza vifaa vinavyotozwa kodi. Kwa hiyo inafuata kwamba pale ambapo kodi ya pembejeo haiko kwa ajili ya biashara au inayopatikana wakati wa kutengeneza vifaa basi hairuhusiwi.

TAT ilihitimisha kuwa KRA ilikuwa sahihi katika kutafuta hati za ziada ili kuthibitisha kwamba miamala na wasambazaji mahususi ilifanyika. Na hata pale ambapo uthibitisho ulikuwa umetolewa kuonyesha kwamba miamala hiyo ilifanyika, Mamlaka bado ilikuwa na haki yake ya kubaini kama kodi ya pembejeo iliyotozwa ilikuwa kwa ajili ya biashara ili kuruhusu au kutoruhusu kurejeshwa kwake.
Mahakama ilisisitiza kwamba sheria inaweka mzigo wa kutoa hati za kuunga mkono kwa walipakodi na kwa kukosekana kwa hati kama hizo; KRA imesalia bila chaguo ila kutathmini na kutumia sheria kama ilivyofanya.

Mwezi mmoja baadaye na tarehe 25 Machi 2020 katika kesi kati ya Shreeji Enterprises Limited Vs Kamishna wa Uchunguzi na Utekelezaji, Mahakama iliacha uamuzi wake katika kesi ya Roshina Timber Mart Limited na ikagundua kuwa mlipakodi hawezi kutoa hati ambazo hana.

Shreeji Enterprises Limited ilidai ununuzi wa ndani kutoka kwa kampuni zingine kumi na saba (17) ambazo zilidaiwa kutoa bidhaa za chuma kwa Shreeji Enterprises Limited zenye thamani ya Ksh. 4,821,085,712 ambapo malipo ya chuma yalifanyika kwa fedha taslimu katika kipindi cha miaka 2014 - 2017 ya mapato. Shreeji Enterprises Limited ilionyesha kuwa hawakuhifadhi hati zilizoombwa za miamala ya pesa taslimu ili kuchunguzwa na KRA.

KRA haijaridhishwa na hukumu ya TAT imekata rufaa kwa Mahakama Kuu kwa misingi:

a) Kwamba Mahakama ilifanya makosa kiukweli na kisheria kwa kushindwa kufahamu kwamba mgogoro uliokuwepo kabla yake ulijikita kwenye Kifungu cha 59 cha Sheria ya Taratibu za Kodi.
ambayo kwa uwazi inatoa mamlaka kwa KRA kuomba utayarishaji wa rekodi na maelezo ya ziada ambayo yanaweza kuridhisha kikamilifu KRA ambapo ina maoni kuwa habari iliyotolewa haitoshi.
b) KWAMBA Mahakama ilishindwa kuthamini na/au kuzingatia masharti ya Kifungu cha 43 cha Sheria ya VAT ya 2013 inayotumika kwa mgogoro ambayo inamtaka mlipakodi kutunza kumbukumbu za shughuli kwa muda wa miaka mitano.
c) KWAMBA Mahakama ilikosea katika sheria na ukweli kwa kukosa kuzingatia na/au kupuuza ushahidi uliotolewa na shahidi wa KRA kwamba mlipa ushuru alidaiwa kununua chuma cha thamani ya Ksh. 4,821,085,712 kwa msingi wa fedha taslimu na vitabu vya fedha havikupatikana kwa ajili ya kuchunguzwa.
d) KWAMBA Mahakama ilikosea katika sheria na ukweli kushikilia kwamba muhuri kwenye ankara ni ushahidi tosha wa shughuli.
e) Kwamba Mahakama ilikosea kwa kushindwa kufahamu kwamba katika kesi hii kulikuwa na upotevu wa VAT kwa sababu hapakuwa na ubadilishanaji wa bidhaa au huduma kuhusiana na ambayo pembejeo ya VAT ilidaiwa na walipa kodi.

Kamishna, Huduma za Kisheria na Uratibu wa Bodi – Paul Matuku