Mamlaka ya Ushuru ya Kenya (KRA) imeanza mwaka wa 2021 kwa kiwango cha juu baada ya kurekodi kiwango cha utendakazi bora cha 102.6% ili kuvuka lengo lake la ukusanyaji wa mapato ya Januari kwa Ksh 3.53 bilioni.  

Licha ya mazingira magumu ya kiuchumi, KRA ilikusanya Ksh. bilioni 142 dhidi ya lengo la Ksh. 138 bilioni Inayowakilisha 6.7% ukuaji katika kipindi kama hicho mwaka jana. Huu ulikuwa mwezi wa pili kufanyika ambapo KRA ilichapisha utendakazi ulioboreshwa na zaidi ya lengo tangu kuzuka kwa Covid-19.

Utendaji mzuri unaidhinishwa sana na kufufua kwa uchumi. Kulingana na Ripoti ya Pato la Ndani la Robo mwaka ya Ofisi ya Kitaifa ya Takwimu ya Kenya uchumi ulipunguzwa na 1.1% katika robo ya tatu ya 2020 ikilinganishwa na kupunguzwa kwa 5.5% katika robo ya pili ya 2020. Zaidi ya hayo, kulegeza masharti madhubuti ya kudhibiti Covid-19, utekelezaji wa mkakati wa kufufua uchumi baada ya Covid-19 2020-2022 na serikali na utekelezaji endelevu wa juhudi zilizoimarishwa za kufuata na KRA katika mwezi wa Januari 2021 wameendelea kuendesha utendaji huu.

Utendaji huo pia unachangiwa kwa kiasi fulani na kubatilishwa kwa hatua za serikali za kifedha ambazo zilikuwa zimeanzishwa ili kuwalinda watu binafsi na mashirika ya biashara dhidi ya athari za janga la Covid-19. Hizi ni pamoja na kubadilishwa kwa; Kiwango cha VAT kutoka 14% hadi 16%; PAYE kiwango cha juu cha ukingo kutoka 25% hadi 30%; Kiwango cha Ushuru wa Shirika hadi 30% kutoka 25%, kati ya mipango mingine ya sera. Marekebisho ya viwango hivi vya ushuru yalimaanisha kuongezeka kwa mapato ambayo KRA inakusanya.

Mnamo Januari, Idara ya Forodha na Udhibiti wa Mipaka (C&BC) iliendelea na utendaji wake bora baada ya kukusanya Kshs 54.919 bilioni kuakisi ukuaji wa 9.7% na kusajili ziada ya mapato ya Kshs 6.053 bilioni.

Mapato ya forodha yalipatikana kupitia wastani endelevu wa kila siku wa mapato yasiyo ya mafuta Kshs 1,727 bilioni ikilinganishwa na Kshs 1.744 bilioni mwezi Desemba 2020, ambao ulikuwa wastani wa juu zaidi wa kila siku wa ukusanyaji wa mapato ya forodha. Misamaha na malipo katika Forodha yamekataliwa kwa 4.8%, kuathiri vyema msingi wa mapato kwa Ksh 283 milioni.  

Ushuru wa Ndani pia ulisajili utendakazi ulioboreshwa katika 97.1%, maendeleo bora tangu kuanza kwa janga la Covid-19. Ushuru wa Ndani ulirekodi ukuaji ulioboreshwa wa 5.0% Januari 2021 kutoka kupungua kwa 10.4% mnamo Desemba 2020.

Katika mwezi unaoangaziwa, Ushuru wa Ndani wa Ushuru ulirekodi ukuaji wa 42.8% baada ya kukusanya ziada ya Kshs 3.422 bilioni wakati Kodi ya Zuio ilivuka lengo kwa Kshs 396 milioni kuakisi ukuaji wa 8.2%.  Lipa Unavyopata (PAYE) kodi zilizorekodi utendaji katika 98.6%.

Utendakazi wa PAYE umeendelea kuathiriwa na hatua za sera zilizoanzishwa Aprili 2020 yaani kupunguza kiwango cha juu cha PAYE kutoka 30% hadi 25% na msamaha wa 100% kwa watu wanaopata chini ya Kshs 24,000 kwa mwezi. Hata hivyo, hali hii itabadilika katika mwezi ujao kwani marekebisho ya viwango vya bendi za PAYE yamebadilishwa kuanzia 1.^st  January 2021.

Ushuru wa Shirika ulirekodi ukuaji wa ukusanyaji wa mapato ya 44.4%. Hii ni sawa na kiwango cha utendaji cha 119.4% dhidi ya lengo, uboreshaji kutoka kiwango cha utendaji cha Desemba 2020 ambacho kilisimama 93.5%.

Ushuru wa Ongezeko la Thamani (VAT) utumaji wa pesa za ndani ulikua kwa 8.5%. Hili lilikuwa uboreshaji kutoka kwa upungufu wa asilimia 19.8 uliopatikana mnamo Desemba 2020. Utendaji unatarajiwa kuboreshwa zaidi huku biashara zikiendelea kubadilisha ununuzi kuwa mauzo. Ununuzi ulikua kwa 27% mnamo Desemba ikilinganishwa na mauzo katika kipindi hicho. Ukuaji mkubwa wa ununuzi unaonyesha chanya katika soko na matarajio ya kufufua uchumi.

Kwa kutekelezwa kwa Mkakati wa Kufufua Uchumi wa Baada ya Covid-19 2020-2022, utendaji wa ukusanyaji wa mapato umeimarika na unatarajiwa kushika kasi zaidi kulingana na viwango vya utabiri. Huku kukiwa na utabiri chanya kuhusu ukuaji wa uchumi ambao unatarajiwa kurejea kwa asilimia 6.4 mwaka wa 2021 kutoka kwa makadirio ya ukuaji wa 0.6% mwaka wa 2020, KRA inasalia kuwa chanya kuhusu mwitikio wa mapato kwa kufufuka kwa uchumi. 

KRA itaendelea kuimarisha juhudi za utekelezaji kwa kuendesha utekelezwaji wa hatua mpya za ushuru zikiwemo: ushuru wa huduma za kidijitali, kiwango cha chini zaidi cha ushuru mbadala, na mpango wa ufichuzi wa hiari. Mtazamo wa kuwezesha biashara na kuimarishwa kwa uzingatiaji kupitia utekelezaji wa ukaguzi wa baada ya kibali, mapitio ya mwisho ya matumizi ya bidhaa zilizosamehewa, ukaguzi wa kina wa misamaha, uwekaji wasifu na ulengaji, uhakiki ulioimarishwa na kufanya ukaguzi wa kiintelijensia wa shehena kutoka nje ya nchi. jukumu muhimu katika kudumisha utendaji wa mapato. Isitoshe, KRA pia itaendelea kuzidisha vita vyake dhidi ya ukwepaji ushuru na kutumia teknolojia kusaidia ukusanyaji wa ushuru.

Hatua hizi pamoja na nyingine zitasaidia kuimarisha ukusanyaji wa mapato na kuhakikisha uendelevu wa kiuchumi nchini.

Bodi ya KRA, Wasimamizi na Wafanyakazi wanawashukuru walipa kodi wanaotii sheria kwa uthabiti wako na kwa kuheshimu wajibu wako wa kodi. Mchango wako katika uendelevu wa kiuchumi wa Kenya unaenda mbali katika kuhakikisha uhuru wa taifa hili kuu. Mamlaka inasisitiza dhamira yake katika kuboresha uzoefu wa ulipaji kodi kwa wateja wake wote.

KAMISHNA MKUU