Wakenya wote sasa watakuwa wakilipa sehemu yao ya kodi. Kufuatia marekebisho ya hivi karibuni ya sheria, serikali imeanzisha utaratibu rahisi wa kodi kwa Biashara Ndogo na Biashara Ndogo (MSEs) ambapo watakuwa wakilipa kodi kwa taratibu zilizorahisishwa ikiwa ni pamoja na; majukwaa ya malipo ya simu za mkononi. Chini ya utaratibu uliorahisishwa, walipa kodi hawatahitajika kuandaa rekodi tata za akaunti. Walipa kodi wanaostahiki watahitajika tu kuweka rekodi ya mauzo ya kila siku. Walipakodi wanaostahiki wanakumbushwa kuwa malipo ya Kodi ya Mauzo ya Januari (TOT) yanastahili kulipwa tarehe 20 Februari, 2020. KRA imekuwa ikishauriana na washikadau husika ili kuwarahisishia kujisajili na kulipa ushuru wanaodaiwa.

Kuelewa Kodi ya Mauzo na Kodi ya Kutarajiwa

Kodi ya mauzo (TOT) ni nini?

Kodi ya Mauzo (TOT) ni ushuru unaolipwa na wafanyabiashara wadogo ambao mauzo yao jumla hayazidi au haitarajiwi kuzidi Kshs. milioni 5 kwa mwaka. Inalipwa kila mwezi kwa kiwango cha 3% kwa mauzo ya jumla kufikia siku ya 20 ya mwezi unaofuata. Kodi ya Mauzo ilianza kutumika tarehe 1 Januari 2020.

Je, ni faida gani za Kodi ya Mauzo?

Kuna faida nyingi za Ushuru wa Mauzo ikiwa ni pamoja na;

• Gharama zilizopunguzwa kwa kuwa hakuna haja ya wahasibu.

• Michakato iliyorahisishwa ya kufungua na malipo ikijumuisha malipo kupitia simu za mkononi.

• Walipakodi hawatakiwi kuweka rekodi ngumu, wanahitajika tu kuweka rekodi ya mauzo ya kila siku.

• Kupunguzwa kwa muda wa kufungua na kulipa kodi.

• Hakuna sharti la kuwekeza kwenye kompyuta na rejista za kodi za kielektroniki.

• Kiwango cha ushuru cha 3% ni cha chini ikilinganishwa na viwango vingine vya ushuru wa mapato.

• Kodi ya Mauzo ni kodi ya mwisho na kwa hivyo mtu hatakiwi kuwasilisha marejesho ya VAT ya kila mwezi na marejesho ya kodi ya mapato ya kila mwaka.

Kodi ya Presumptive (PT) ni nini?

Kodi ya Presumptive Tax ni ushuru wa mapema unaolipwa na wafanyabiashara wadogo ambao mauzo yao jumla hayazidi au haitarajiwi kuzidi Kshs. milioni 5 kwa mwaka. Hulipwa na mtu anapopata au kufanya upya kibali cha biashara au leseni ya biashara katika serikali ya kaunti. Kiwango kinachotumika cha Kodi ya Kutarajiwa ni 15% ya ada ya kibali cha biashara au leseni inayolipwa.

Je, utozaji wa Kodi ya Mauzo na Ushuru wa Kutarajiwa ni sawa na ushuru mara mbili?

Hapana. Kodi ya kutarajiwa ni ushuru wa mapema ambao utakatwa kutoka kwa Ushuru wa Mauzo inayolipwa katika miezi/miezi inayofuata na kwa hivyo hakuna ushuru mara mbili.

Je, ni nani ambaye hatajumuishwa katika malipo ya Kodi ya Mauzo na Kodi ya Kutarajiwa?

Kodi ya Mauzo na Kodi ya Kutarajiwa haitumiki kwa:

• Watu waliosajiliwa kwa VAT,

• Mapato ya ajira,

• Mapato ya kukodisha,

• Makampuni yenye dhima ndogo, na

• Usimamizi na huduma za kitaaluma.

Je, mlipakodi anaweza kuchagua kutokuwa chini ya Ushuru wa Mauzo na Ushuru wa Kutarajiwa?

Mlipakodi anaweza kuchagua kutotozwa Kodi ya Mauzo na Kodi ya Kutarajiwa kwa kutuma ombi kwa Kamishna kwa maandishi ambapo mlipakodi atatarajiwa kuandaa akaunti na kurejesha marejesho kila mwaka chini ya utaratibu wa kawaida wa kodi ya mapato.

Je, Kodi ya Mauzo na Kodi ya Kutarajiwa ni ya mwisho?

Ndiyo. Watu wanaotangaza na kulipa Kodi ya Kutarajiwa na Kodi ya Mauzo hawatahitajika kuwasilisha marejesho ya VAT ya kila mwezi na marejesho ya kodi ya mapato ya kila mwaka.

Jinsi ya kujiandikisha kwa Kodi ya Mauzo na Kodi ya Kutarajiwa?

Walipakodi watajisajili mtandaoni kupitia mfumo wa iTax au kupitia simu zao za rununu.

Jinsi ya kuwasilisha na kulipia Ushuru wa Mauzo kupitia mfumo wa iTax

Marejesho ya Kodi ya Mauzo huwasilishwa kabla au kabla ya siku ya 20 ya mwezi unaofuata. Kwa mfano ushuru wa mauzo wa Januari 2020 unalipwa mnamo au kabla ya tarehe 20 Februari 2020.

Ingia kwenye www.itax.go.ke, chagua "rejesho la kodi ya mauzo ya faili" chini ya menyu ya kurejesha, kamilisha kurejesha na uwasilishe. Baada ya kurudisha rejesho, nenda kwenye menyu ya malipo, chagua "malipo", tangaza kiasi kilichowasilishwa na uzalishe hati ya malipo. Fuata hatua katika hati ya malipo ili kufanya malipo. Maelezo zaidi yanayohusiana na usajili wa Ushuru wa Mauzo na Ushuru wa Kutarajiwa yanaweza kupatikana kutoka kwa wavuti yetu: www.kra.go.ke.

Kwa ufafanuzi tafadhali wasiliana na Kituo cha Mawasiliano kwa Simu. Nambari: 020 4 999 999; 0711 099 999 au Barua pepe: callcentre@kra.go.ke. Unaweza pia kutembelea Ofisi ya KRA iliyo karibu nawe au Kituo cha Huduma.

Kamishna wa Ushuru wa Ndani